1. Tula (Poetry) anyo ng panitikan na gumagamit ng mga taludtod at saknong upang ipahayag ang emosyon, ideya, o karanasan sa isang makabighani at matalinghagang paraan.
Mga Halimbawa:
"Ang
Huling Paalam" ni José Rizal
"Isang
Dipang Langit" ni Jose Garcia Villa
"Sa
Aking mga Kabata" ni José Rizal
2. Nobela (Novel) mahahabang kwento na naglalaman ng iba't ibang karakter at mga pangyayari, na karaniwang may malalim na pagsasalaysay at temang pinaliliwanag sa loob ng isang masalimuot na balangkas.
Mga Halimbawa:
"Noli
Me Tangere" ni José Rizal
"El
Filibusterismo" ni José Rizal
"Mga
Ibong Mandaragit" ni Amado V. Hernandez
3. Maikling Kwento (Short Story) Isang maikli at nakatuon na kwento na karaniwang naglalaman ng isang pangunahing tema o paksa, na nagpapahayag ng isang partikular na pangyayari o karanasan.
Mga Halimbawa:
"Ang
Kwento ni Mabuti" ni Genoveva EdrozaMatute
"Ang
Pagong at ang Matsing" (mga kuwentong bayan)
"Si
Juan Tamad" (mga kuwentong bayan)
4. Sanaysay (Essay) anyo ng panitikan na naglalaman ng mga opinyon, pagninilay, o pagsusuri ng isang paksa. Karaniwan itong isinulat sa isang pormal na paraan at naglalaman ng argumentong paliwanag.
Mga Halimbawa:
"Aning
Sabik" ni Jose Garcia Villa
"Ang
Wika ng Karunungan" ni Jose Rizal
"Kababaihan
sa Panitikan" ni Lilia QuindozaSantiago
5. Dula (Play) anyo ng panitikan na isinulat para sa pagtatanghal sa entablado. Karaniwan itong naglalaman ng diyalogo at mga aksyon na ginagampanan ng mga aktor.
Mga Halimbawa:
"Rizalina"
ni Jose Rizal
"Hawak
Kamay" ni Rene O. Villanueva
"Ang
Paboritong Aswang" ni Edgardo M. Reyes
6. Alamat (Legend) uri ng pasalitang panitikan na naglalarawan ng pinagmulan ng isang bagay, lugar, o tao sa pamamagitan ng mga kuwento na kadalasang may halong katotohanan at pantasya.
Mga Halimbawa:
"Alamat
ng Pinya"
"Alamat
ng Sampaguita"
7. Epiko (Epic) mahahabang tula na karaniwang naglalarawan ng mga kabayanihan ng isang tauhan na may mga supernatural na elemento at malalaking pakikipagsapalaran.
Mga Halimbawa:
"Hudhud
ni Aliguyon"
"Biag
ni Lamang"
"Ibalon"
8. Parabula (Parable) kwento na karaniwang gumagamit ng mga simpleng sitwasyon upang magturo ng moral o aral. Madalas itong may kinalaman sa relihiyon o etikal na leksyon.
Mga Halimbawa:
"Ang
Mabait na Samaritano" (mula sa Bibliya)
"Ang
Alibughang Anak" (mula sa Bibliya)
9. Pabula (Fable) kwento na kadalasang gumagamit ng mga hayop bilang tauhan upang magturo ng moral na aral. Karaniwan itong maikli at direktang nagbibigay ng mensahe.
Mga Halimbawa:
"Ang
Pagong at ang Matsing" (ng mga Aesop)
"Ang
Langgam at ang Tipaklong" (ng mga Aesop)
"Ang
Lobo at ang Kordero" (ng mga Aesop)
10. Balagtasan anyo ng panitikan na pormal na debate sa tula. Ang mga kalahok ay nagtatalo ng mga isyu o paksa sa pamamagitan ng makata at rhymed verse.
Mga Halimbawa:
"Ang Balagtasan ng
Kalayaan" ni Jose Corazon de Jesus
11. Lathalain (Feature Article) anyo ng sanaysay na nakatuon sa mas detalyado at mas masining na pagsasalaysay ng isang paksa. Karaniwan itong ginagamit sa mga pahayagan o magasin upang magbigay ng mas malalim na impormasyon.
Mga Halimbawa:
"Ang Pagbabalik ng mga
Lumang Paborito" (na lathalain tungkol sa mga klasikal na pelikula)
"Ang Kalagayan ng Edukasyon
sa Bansa" (na lathalain sa isang pahayagan)
12. Salawikain (Proverb) Isang maikling kasabihan na nagpapahayag ng isang pangkalahatang katotohanan o aral sa buhay. Karaniwang ito ay sumasalamin sa kultura at karanasan ng isang lipunan.
Mga Halimbawa:
"Ang hindi marunong lumingon
sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan."
"Kapag ang ilog ay
matahimik, asahan mong malalim."
13. Sawikain (Idiom) Isang uri ng matalinghagang pahayag na may kahulugan na hindi matutukoy mula sa literal na pagunawa sa mga salita. Karaniwan itong ginagamit sa arawaraw na pakikipagusap.
Mga Halimbawa:
"Bumubulusok ang puso"
(Naghihirap o nasasaktan sa emosyonal.)
"Nagbibilang ng poste"
(Walang ginagawa; naghihintay ng pagkakataon.)
14. Balita (News) Isang anyo ng panitikan na naguulat ng mga kasalukuyang kaganapan o impormasyon na may kinalaman sa lipunan. Karaniwan itong makikita sa mga pahayagan, telebisyon, at online media.
Mga Halimbawa:
"Pagtaas ng presyo ng
langis" (Balita sa pahayagan o online)
"Paglilitis ng mga sikat na
personalidad" (Balita sa telebisyon)
15. Mito (Myth) Isang kwento na may kinalaman sa mga diyos, diyosa, at mga supernatural na nilalang na naglalarawan ng mga pinagmulan ng mundo o mga natural na phenomena. Karaniwan itong naglalaman ng mga simbolismo at paliwanag sa mga natural na pangyayari.
Mga Halimbawa:
"Mito ng paglikha ng
mundo" (halimbawa, ang mito ng mga Diyos ng Olympus sa Griyego)
"Mito ng paglikha ng
tao" (halimbawa, ang mito ng mga Diyos ng Kappa sa Japan)
16. Kuwentong Bayan (Folk Tales) Isang anyo ng pasalitang panitikan na nagkukuwento ng mga pangkaraniwang karanasan, alamat, o kwento na naglalarawan ng kultura at karanasan ng mga tao sa isang partikular na lugar.
Mga Halimbawa:
"Ang Alamat ng Araw"
(kwento tungkol sa pinagmulan ng araw sa kulturang Pilipino)
"Si Phaeton at ang
Araw" (kwento mula sa mitolohiyang Griyego)
17. Dagli (Flash Fiction) Isang uri ng maikling kwento na naglalaman ng buo at kumpletong kwento sa loob ng isang napakaikling span ng teksto. Karaniwan itong tumutok sa isang partikular na sandali o paksa.
Mga Halimbawa:
"Ang Huling Gabi"
(isang dagli na nagkukuwento ng isang pangkaraniwang gabi na puno ng emosyon)
"Ang Nahanap na Lihim"
(isang dagli na may tema ng misteryo o sorpresa)
18. Dalit (Hymn) Isang anyo ng tula na karaniwang ginagamit sa mga ritwal o pagdiriwang, madalas na may kinalaman sa relihiyon o pagsamba. Ang dalit ay nagbibigay pugay o pasasalamat.
Mga Halimbawa:
"Dalit ng Kapayapaan" (dalit na
naglalaman ng mga panalangin para sa kapayapaan)
"Dalit ng Paggalang" (dalit na
ginagamit sa paggalang sa mga magulang o guro)
19. Awit (Song) Isang anyo ng panitikan na maaaring isang tula na sinusuportahan ng melodiya. Ang awit ay naglalaman ng liriko na maaari ring maging bahagi ng musika o kanta.
Mga Halimbawa:
"Lupang Hinirang"
(Pambansang awit ng Pilipinas)
"Sa Ugoy ng Duyan"
(isang kilalang kantang Pilipino na isinulat ni Lucio San Pedro)
20. Talumpati (Speech) Isang anyo ng panitikan na ipinapahayag sa publiko sa pamamagitan ng pagsasalita. Ang talumpati ay maaaring maglaman ng mga opinyon, mungkahi, o pahayag hinggil sa isang tiyak na paksa.
Mga Halimbawa:
"Talumpati ng
Pagtanggap" (sa isang seremonya ng parangal)
"Talumpati sa Araw ng Kalayaan" (na naglalaman ng mensahe tungkol sa kasarinlan ng bansa)
21. Senakulo (Passion Play) anyo ng dula na karaniwang isinasagawa tuwing Mahal na Araw, na naglalarawan ng mga pangyayari mula sa buhay, pagdurusa, at pagkamatay ni Hesukristo.
Mga Halimbawa:
"Senakulo ng San
Fernando" (isang senakulo na isinasagawa sa San Fernando, Pampanga)
"Senakulo ng
Marinduque" (isang senakulo na kilala sa Marinduque)
22. Pasyon (Passion) anyo ng panitikan na gumagamit ng tula upang ilarawan ang pagdurusa, buhay, at pagkamatay ni Hesukristo. Madalas itong binibigkas o inaawit sa panahon ng Mahal na Araw.
Mga Halimbawa:
"Pasyon ng Mahal na
Araw" (isang tula na naglalarawan ng Pasyon ni Kristo)
"Ang Pasyon ni Hesus"
(isang tradisyunal na awit na ginagamit sa pagsasagawa ng Pasyon)
23. Anekdota (Anecdote) maikling kwento na nagbibigaydiin sa isang tiyak na pangyayari o karanasan na kadalasang may kasamang aral o mensahe. Madalas itong ginagamit upang magbigay aliw o magsalaysay ng mahalagang karanasan.
Mga Halimbawa:
"Ang Anekdota ni Dr. Jose
Rizal sa Dapitan" (isang kwento tungkol sa isang karanasan ni Rizal sa
Dapitan)
"Ang Anekdota ng Isang Estudyante" (kwento ng isang estudyanteng nagkaroon ng natatanging karanasan sa paaralan)
24. Talambuhay (Biography) detalyadong kwento ng buhay ng isang tao, na nagbibigay ng impormasyon tungkol sa kanilang mga karanasan, tagumpay, at kontribusyon. Karaniwan itong isinulat ng ibang tao.
Mga Halimbawa:
"Ang Talambuhay ni Jose
Rizal" ni Austin Coates
"Talambuhay ni Andres
Bonifacio" ni Teodoro Agoncillo
No comments:
Post a Comment